De markt van verdampers en condensors is in beweging, met toenemende wanddiktes, grotere oppervlaktes en frequentiegeregelde ventilatoren. We geven een overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen.

Tekst: Martijn Louws

Het is een bekend gegeven: bij koelinstallaties wordt tegenwoordig vaker gelet op de koudemiddelinhoud. Er is veel aandacht voor de GWP (CO₂-equivalent) van het koudemiddel.

‘Nieuwe eisen leiden tot ontwerpfouten’
“De laag-GWP-koudemiddelen hebben vooral invloed op de manier van selecteren van de juiste condensors en verdampers. Bij koudemiddelen met een grote glide selecteert men dan op mid- of dewpoint. Waar vroeger apparaten standaard op R22 of R404A werden ontworpen, moet men tegenwoordig een veel breder pallet in ogenschouw nemen”, zegt Rob Zwueste van Kelvion. Al die nieuwe eisen hebben volgens Zwueste soms tot gevolg dat er ontwerpfouten ontstaan. “Het kennisniveau varieert van klant tot klant. Veel klanten hebben ook specifieke kennis over een bepaald segment van de markt. Het probleem begint vaak als een klant zich, gedwongen door groeidrift, begeeft op een segment dat hij of zij niet volledig beheerst.”

Het belang van de juiste selectie
Toch is kennis – en dus de toepassing van de juiste condensors en verdampers – volgens Zwueste essentieel. “Dit komt natuurlijk het algehele functioneren van de installatie ten goede. Een condensor of koeler die te klein of te groot is geselecteerd, zal nooit in z’n optimale werkpunt draaien en dus een slechter rendement halen.” Zwueste adviseert adviseurs en installateurs dan ook goed contact te houden met de leverancier over de mogelijkheden en de verwachtingen van de eindklant. “Door gezamenlijk een project te analyseren, kom je tot betere oplossingen. De feedback over gerealiseerde projecten is hierbij ook belangrijk.”

Blik op de condensor
De hang naar de laag GWP-koudemiddelen heeft door de jaren heen geleid tot aanpassingen aan specifiek de condensors, zegt Maarten Bruinsma van Recupair Nederland. “Het gebruik van andere, natuurlijke koudemiddelen zorgt vaak voor andere drukken. Hierdoor worden bij condensors steeds vaker koperlegeringen met staal gebruikt. Daarbij nemen ook de wanddiktes toe, heel belangrijk als je weet dat de druk in een CO₂-gaskoeler kan oplopen tot 130 bar.” Eric Heeren van Freddomatic weet dat gaskoelers voor het gebruik van CO₂ als koudemiddel tegenwoordig worden ontworpen voor hoge drukken van 120 bar. “Dan red je het niet met reguliere verdampers, die moeten er wel speciaal voor zijn ontworpen.”

Ontwerp op basis van capaciteitsbehoefte
Ook worden die condensors steeds groter. “Men wil een lagere condensatietemperatuur en om die reden kiest men vaker een grotere condensor.” Dat is een prima ontwikkeling, vindt Jesper Olsen, application expert bij Alfa Laval. “Je moet de capaciteitsbehoefte kennen, dan de compressor ontwerpen, en daarna is het eenvoudig om de verdamper en de condensor aan te passen. Ik probeer de mensen om mij heen altijd te overtuigen om een zo hoog mogelijke verdampingstemperatuur te gebruiken, samen met een zo laag mogelijke condensatietemperatuur.” Als het gaat om het toepassen van een condensor adviseert hij adviseurs en installateurs dan ook vooraf te bepalen wat men nodig heeft, voordat over een aankoop wordt besloten.

De opkomst van indirecte systemen
Dat laatste advies geldt ook voor de verdamper ofwel luchtkoeler. “De keus wordt steeds uitgebreider”, weet Heeren van Freddomatic. Dit bedrijf is als leverancier vooral actief in de markt van luchtkoelers. “Een belangrijk aspect is bijvoorbeeld de opkomst van indirecte systemen in plaats directe systemen. Bovendien moeten onze luchtkoelers vanwege de opkomst van de warmtepomp geschikt zijn voor de afgifte van zowel warmte als koude.” Ook wordt volgens Heeren de energieprestatie van de luchtkoelers belangrijker. “Men kijkt steeds meer naar de langere termijn: niet alleen de aanschafprijs, maar ook de kosten voor onderhoud en het energieverbruik worden in ogenschouw genomen.”

Focus op energieverbruik
Bruinsma signaleert deze ontwikkeling ook en zegt dat dit zowel voor luchtkoelers als condensors geldt. “Een koelinstallatie werkt meestal wel, maar je wilt ook graag dat hij goed en efficiënt werkt. En dat hij, als het gaat om het koel houden van bijvoorbeeld versproducten, het optimale resultaat levert en dat de producten goed bewaard blijven. Daarvoor moeten componenten met voldoende oppervlak worden toegepast. Zeker bij condensors en verdampers is dat erg belangrijk.”
Ook Zwueste van Kelvion weet dat binnen beide markten – die van verdampers en condensors – de focus vooral ligt op het energieverbruik. “Dit heeft vooral invloed op de keuze van luchtdoorsnedes, ventilatoren en ontdooi-optimalisatie. Zo zien wij bijvoorbeeld bij luchtkoelers een trend naar minder, maar grotere ventilatoren op lage toeren. Dit heeft ook tot gevolg dat er een lager geluidsniveau is.” Ook EC-techniek (voor met name condensors) wordt steeds meer de standaard, weet Heeren. “Hiermee neemt de regelbaarheid toe.”

Goed ontwerp is cruciaal
De energieprestatie hangt samen met een goed ontwerp: op het gebied van energiebesparing is het juiste ontwerp van basiscomponenten (onder meer verdampers en condensors) in de installatie essentieel. Condensors en verdampers bepalen in combinatie met de juiste regeltechniek in hoeverre de installatie energiezuinig kan functioneren. Als daarbij de juiste componenten worden gekozen, is de eerste winst al behaald.

‘Ga voor het beste rendement’
Behalve condensors en verdampers spelen frequentiegeregelde compressoren en ventilatoren een rol, net als EC-klasse ventilatoren, elektronische expansieventielen, de juiste koudemiddelkeuze voor het gewenste temperatuurbereik en, zoals Bruinsma zegt, ‘ruim bemeten’ condensors. Maar vaak worden hieraan concessies gedaan die in de dagelijkse praktijk niet meer zijn te compenseren. Volgens Bruinsma moet de markt minder ‘op de centen zitten’. “Ga voor het beste rendement, ook als de investering daarvoor iets hoger ligt. Kijk naar de langere termijn, een betere energieprestatie levert op den duur veel op en verdient zichzelf terug. En dan heb ik het nog niets eens over de maatschappelijke verantwoordelijkheid die toch ook samenhangt met een duurzame een efficiënte installatie.”

Optimalisatie van efficiency
In het streven naar die goede energieprestatie helpt ook de technologie een handje. Steeds meer installatie worden voorzien van sensoren, stelt Heeren van Freddomatic. “Hierdoor komt er een enorme hoeveelheid data beschikbaar, data die wordt gebruikt voor het optimaliseren van de efficiency van de installatie.” Diezelfde data kan volgens Heeren ook leiden tot aanpassingen aan de verdampers en condensors. “We zien dat het aantal specials, ofwel maatwerkoplossingen, toeneemt. Het vermogen van de luchtkoeler wordt bijvoorbeeld specifiek aangepast op de behoefte. Dit doen we ook omdat de gebruikerseisen stijgen. Men wil een efficiënte installatie die optimaal koelt.”

Het originele artikel vind je op koudeenluchtbehandeling.nl: Techniek achter condensors en verdampersontwikkelt zich door – Airconditioning en koeling op RCC Koude en Luchtbehandeling